2022-11-19: Bert Dorenbos en zijn EO-tijd

       
1 Koningen 18:20-46  Lucas 15:1-32

Binnen de EO

In de jaren zeventig van de twintigste eeuw, in de periode dat de Evangelische Omroep werd opgebouwd, was abortus provocatus een heikel onderwerp in politiek Den Haag. De eerste ‘abortusklinieken’ (beter: ‘abortuscentra’) openden in die jaren hun deuren en werden gedoogd. Abortus was verboden, maar er was een groeiende beweging die legalisering voorstond. Deze beweging bestond ook in andere westerse landen. In het Verenigd Koninkrijk had dat al in 1967 geleid tot legalisering van abortus en in de Verenigde Staten verklaarde het Hooggerechtshof in 1973 abortus legaal voor alle staten.

Binnen de leiding van de EO bestond er geen twijfel over deze zaak. Men wees abortus categorisch af. Elk menselijk leven is immers door God geschapen en door God gewild. Via uitzendingen en reclameblokken probeerde de EO haar standpunt over abortus onder de aandacht van het Nederlandse publiek te brengen. Hoogtepunt was het congres Vóór het leven op 24 maart 1979 in Den Haag, dat een onderdeel vormde van de gelijknamige, door de EO georganiseerde, actie. De aanleiding tot de actie Vóór het leven was het wetsontwerp inzake abortus provocatus, dat op dat moment op tafel lag.

Directeur Dorenbos was de drijvende kracht achter de actie van de EO. Inspiratiebron voor hem was de Amerikaanse pro-life beweging. Jaarlijks bezocht hij het mediacongres van de NRB, die vaak gelijktijdig gehouden werd met de March for Life, een mars voor het leven door de straten van Washington D.C. Hij liep dan ook mee met die mars en leerde zodoende de pro-life beweging kennen. Hij kwam in contact met de vooraanstaande pro-life leider dr. J.C. (Jack) Willke. Dr. Willke had met zijn vrouw Barbara een handboek over abortus (Handbook on abortion) geschreven en hij zat de National Right to Life Committee voor. Dr. Willke had een stand op het NRB-congres, waar Dorenbos hem voor het eerst ontmoette.

Na een aantal mislukte pogingen tot legalisering in Nederland, kwam in 1981 de Wet afbreking zwangerschap tot stand, die abortus tot de grens van levensvatbaarheid onder bepaalde voorwaarden toestond. Bij stemmingen hierover op 18 december 1980 in de Tweede Kamer en in april 1981 in de Eerste Kamer was de wet met de kleinst mogelijke meerderheid aangenomen. L.P. Dorenbos heeft het allemaal bewust meegemaakt. “We waren erbij, toen CDA Tweede Kamerlid Wim Mateman na de dramatische stemming besefte dat, als hij anders had gestemd, de wet niet aangenomen zou zijn en toen de heer Lubbers laat op de avond ons niet anders kon zeggen dan: ‘dit is nu eenmaal politiek’.”

De nieuwe wet was geen reden voor Dorenbos om bij de pakken neer te zitten. “We hielden elke maand een Voor het leven gebedsdienst in de Evangelische Lutherse Burgwalkerk in Den Haag met Arie Pronk achter het orgel. Feike ter Velde, broeder Kits sr. en ik betraden afwisselend de preekstoel. Deze gebedsbijeenkomst voor de afschaffing van de Wet afbreking zwangerschap werd elke tweede zondagavond van de maand gehouden. Mijn directiesecretaresse bij de EO, Niesje Stelwagen, deed de administratie. In mijn geheugen gegrift staat de keer dat we na zo’n dienst in optocht achter een politie te paard naar het Binnenhof liepen. Voorop liepen de voorzitter van de Stichtingsraad van de EO ds. J.H. Velema en zijn vrouw tezamen met mijn vrouw en ik. In onze handen hield ieder een houten kruis. De kruisen legden we symbolisch op de trappen van de Ridderzaal neer met een petitie voor de koningin en de regering. De wekelijkse gebedssamenkomsten gingen over in de maandelijkse Residentie Pauzediensten op elke derde dinsdag van de maand in de Waalse Kerk aan het Noordeinde in Den Haag, vlakbij het Binnenhof. Er wordt daar gebeden en een politicus en een Haagse dominee houden een meditatie.”

Dorenbos was in 1985 ook de inspirator van het congres Kies voor het leven, dat een vervolg was op het grote congres zes jaar eerder. Door de ontwikkeling in de samenleving moest toen ook het thema euthanasie aan bod komen.

 

Buiten de EO

Nadat er een tweede directeur was aangenomen, had dhr. Dorenbos geen gemakkelijke tijd bij de omroep. “Toen dat gedoe begon bij de EO dacht ik, ‘De tijd is voorbij.’ Francis Schaeffer zei echter tegen me, ‘Je mag pas gaan als je weg moet.’ Daarmee bedoelde hij: als de Heer je leidt. Dat was nu niet het geval.”

In de Verenigde Staten was in 1984 nogal wat deining ontstaan rondom een film waarin dr. Bernard Nathanson het woord voerde. De gynaecoloog dr. Nathanson was bekend en berucht als vroege voorvechter van vrije abortus. Hij was een van de oprichters van de National Association for the Repeal of Abortion Laws, een organisatie gericht op legalisering van abortus in de VS. In zijn abortuspraktijk in New York pleegde hij rond de vijfduizend abortussen.

In de film, getiteld The silent scream, toont dr. Nathanson echografische beelden van een abortus op een baby van twaalf weken middels de techniek van zuigcurretage. De beelden laten zien hoe het kindje het instrument van de aborteur probeert te ontwijken in een wanhopige poging zijn leven te behouden. Je ziet dat het kindje zijn mondje opent en het lijkt alsof het schreeuwt. Dr. Nathanson omschrijft het als een stille schreeuw (Engels: ‘silent scream’). Door het zien van deze feitelijke beelden is dr. Nathanson tot inkeer gekomen en hij spreekt zich nu publiekelijk uit tegen abortus. De indringende beelden in combinatie met de deskundige uitleg van de gynaecoloog maken de film tot een krachtig wapen in de hand van de pro-life beweging.

De film bracht ook in Nederland opschudding teweeg. Toen de film in 1985 bij de EO lag om op de nationale tv uitgezonden te worden, werd bij uitzondering de directeur er bij gehaald om de film te keuren. Samen met zijn vrouw, die toevallig op kantoor was, bekeek dhr. Dorenbos in de viewing kamer de De stille schreeuw. Hij was er helemaal voor dat onder zijn verantwoordelijkheid de film vertoond zou worden. “Ik zie het nog steeds als een wonder dat de EO die film heeft uitgezonden. Dat was nog misschien een van mijn laatste heldendaden. Men sprak er in Nederland schande van dat wij dat deden en geen enkele compassie hadden voor de vrouw in nood. Die kritiek waaide wel weer over. Echter, vanwege het consoliderende beleid van de EO konden we dit thema niet verder uitbouwen.”

Bij Dorenbos en zijn vrouw had het zien van de beelden nog een ander effect. Zij waren er persoonlijk bijzonder door aangesproken. “We waren pro-life, maar dit sloeg alles. Na het zien van de film The silent scream waarin met echoscopie te zien is hoe bij abortus een baby uiteen wordt gerukt, wisten wij ons voor de rest van ons leven geroepen om op te komen voor het leven, vanaf de conceptie tot de natuurlijke dood.”

In datzelfde jaar richtte Dorenbos de stichting Schreeuw om Leven op, een naam die is geïnspireerd door de film van Nathanson. Met name rondom de herdenking van de aanneming van de abortuswet door de Tweede Kamer op 18 december 1980, organiseerde Schreeuw om Leven allerlei activiteiten. Er werd een petitie aangeboden aan alle Kamerleden, er werd een fakkeltocht gehouden en er werd gewaakt bij het abortuscentrum de Bloemenhovekliniek in Heemstede. In 1986 verzamelde de stichting vele tienduizenden handtekeningen om protest aan te tekenen tegen de abortus- en euthanasiepraktijk.

De pro-life activiteiten en de taken bij de EO werden steeds moeilijker te combineren. In het begin van 1987 bezocht dhr. Dorenbos de jaarlijkse mediaconferentie van de NRB in de VS. “Ik zag wat de pro-life arts dr. Willke deed en wat hij bereikt had. Ik dacht, ‘Dat moeten we in Nederland ook gaan doen, een pro-life organisatie opzetten.’ Nu had ik een duidelijke visie. Schaeffer had mij gezegd dat ik die moest hebben om te kunnen vertrekken. Ik besloot de EO te verlaten en mij helemaal op pro-life werk te richten. Het had ook te maken met de geringe armslag die ik nog had bij de omroep. We hebben het er samen over gehad, mijn vrouw Willy en ik, en zij was het er mee eens. Terug van de NRB heb ik op maandag direct mijn ontslag als directeur van de EO ingediend.”

“Dat gaf een schok in de organisatie. De ene helft van de medewerkers was blij en de andere helft vond het jammer. Het personeel heeft toen nog een enorm afscheid voor me georganiseerd. Dat was echt fantastisch.”

Drs. L.P. Dorenbos bleef tot 1 juni 1987 bij de EO in dienst. Hij is er precies 12½ jaar directeur geweest.
 

 

Gedicht 17 november 2006/20 L.P. Dorenbos

Jezus en Elia op de berg

HEERE ik heb het begrepen
U schreef dit stuk voor mij
U openbaart zich aan mij
U bent ook mij verschenen

Trouw zijn aan uw plannen
U bent koning van mijn hart
In elke strijd staat U mij bij
Mij kan niets overkomen

U neemt mij aan uw hand
U riep mij in uw dienst
Om mij te meer te beijveren
U bevestigt onze roeping

HEERE kinderen sterven
moord in de moederschoot
Uw oordeel vast en zeker
Wie bedenkt er nu zo iets

Wij strijden voor het leven
Lopen op de vijand aan
Dank voor alle legioenen
Die ons terzijde staan

HEERE ontferm U onzer
Wij hebben gezondigd
Wij willen in de bres staan
En schreeuwen om leven

HEERE wij zijn in nood
HEERE red wij vergaan
Wij knielen neer, red ons
Hoe zouden wij dan leven

Vrede vrede, geen gevaar
Terwijl hun lijkjes bloeden
Is er dan niemand, geen?
HEERE trek mij ik wil gaan

De Karmel heeft gesproken
Ik zag als eens mans hand
Eet, want de reis is nog ver
God vroeg, wat doet gij hier

Suizen van een zachte koelte
Zij stem: wat doet gij hier?
Keer op uw schreden terug
Elia alleen? Ik was er toch

Richt je oog alleen op Jezus
Onze leidsman en voleinder
Hij ging de weg van lijden
Want vreugde lag voor Hem

Nu gezeten aan Gods troon
Vestigt je aandacht op Hem
Om tegenspraak te verdragen
En je ziel zal niet verslappen

Bied ten bloede toe weerstand
Verslap niet in de kastijding
Hij tuchtigt, Hij heeft je lief
God behandelt ons als zonen.

De vrucht is gerechtigheid
Deel aan zijn heiligheid
Genaderd tot de berg Sion
Tot het hemelse Jeruzalem

En tienduizendtallen engelen
Ingeschreven in de hemelen
Jezus, onze Rechter, Middelaar
Zijn bloed rechtvaardigt ons

Hij heeft zijn belofte gegeven|
Nog eenmaal zal alles beven
Zo dat blijft wat niet wankel is
Onze Rots onze schuilplaats

Een onwankelbaar koninkrijk
Ontvangen wij door genade
Vereer met eerbied en ontzag
Want Hij is een verterend vuur

Naar alle artikelen